HLA Tiplemesi Nedir?
HLA, İngilizce “Human Leucocyte Antigen” kelimelerinin kısaltılmasından gelir. Bunlar bir kişinin doku tipini oluştururlar. Doku tipi kişinin kan grubundan farklıdır.
Preimplantasyon Genetik Tanı (PGT) uygulamaları yakın bir tarihe kadar sadece embriyolarda var olan genetik problemleri belirleyen tanısal bir yöntem olarak kullanılıyordu. Bu yöntem artık tedavi amaçlı da kullanılabiliyor. Embriyolarda HLA tiplemesi uygulaması PGT yönteminin tedavi amaçlı olarak kullanılan en yaygın şeklidir.
Özellikle kemik iliği veya kordon kanı kök hücrelerinin nakli ile tedavi edilebilen çocukluk çağı hastalıklarında, ailede veya yakın çevrede uygun bir donör bulunamadığı durumlarda, tüp bebek yöntemi ve PGT birlikte uygulanarak embriyolarda HLA tiplemesi yapılabiliyor.
HLA Tiplemesi Nasıl Yapılıyor?
Tüp bebek tedavisi ile elde edilen embriyoların (eğer ailede genetik bir hastalık taşıyıcılığı varsa) hastalık taşımaması ve/veya kök hücre nakli ihtiyacı olan kardeş ile aynı doku uyumu bulunması (HLA uyumluluğu) bakımından seçilerek rahme transfer edilir.
Gebelik ve doğum sonrası elde edilen kordon kanından veya kemik iliğinden kök hücreler alınır. Alınan kök hücreler hasta kardeşe nakledir ve sağlığına kavuşması sağlanır. Bu yaklaşıma embriyolarda HLA Tiplemesi adı veriliyor. HLA Tiplemesi yöntemi ile aileler genetik bir hastalık taşısalar bile hem sağlıklı bebek sahibi olabiliyor hem de tedavi ihtiyacı olan kardeşin sağlığına kavuşması sağlanabiliyor.
Özellikle Talasemi, Lösemi, Fankoni Anemisi, Wiscott Aldrich Sendromu gibi kök hücre nakli ile tedavinin mümkün olduğu hastalıklarda, Embriyolarda HLA Tiplemesi yöntemi gittikçe yaygın olarak tercih edilen bir tedavi yaklaşımı. Bu tür vakalarda uygun donör bulunmasının son derece güç olabildiği için “kurtarıcı kardeş” olarak adlandırabileceğimiz bir kardeşin dünyaya getirilmesi hastalık taşıyan kardeşin de hayatını kurtarabiliyor.
HLA Nasıl Bakılır?
Embriyolarda HLA Tiplemesi gerçekleştirebilmek için gebelik öncesi dönemde embriyolardan hücre örnekleri alınması, hücre alınabilmesi için de öncelikle tüp bebek tedavisi ile embriyo elde edilmesi gerekiyor.
Doğal yollarla sağlanan gebeliklerde gebelik öncesi embriyo gelişiminin takibi mümkün olmadığından, HLA Tiplemesi ancak oluşmuş bir gebeliğin erken aşamalarında yapılabiliyor.
HLA Tiplemesinin Süreçleri
Embriyolarda HLA Tiplemesi tek başına uygulanan bir yöntem değil, tüp bebek tedavisi ile birlikte planlanması gereken bir süreçtir. Sürecin aşamalarını şu şekilde özetleyebiliriz:
- Öncelikle çiftlerden ve hasta çocuklarından kan veya doku örneği alınarak embriyo seviyesinde bir genetik işlem gerçekleştirebilmek amacı ile bir ön hazırlık yapılır (set up süreci).
- Hazırlık aşaması sonrası çiftler tüp bebek tedavi programına alınır.
- Uygun bir yumurta gelişimi programı ile elde edilen yumurtalar eşten alınan sperm hücreleri ile döllenerek embriyo elde edilir.
- Elde edilen embriyolar (mevcut genetik hastalık kapsamında) kök hücre nakli planlanan hasta kardeş ile HLA uyumu yönünden incelenir.
- İnceleme sonrası uygun bulunan embriyolar rahme nakledilerek gebelik sağlanması amaçlanır.
- Uygun şartlarda, genetik hazırlık süreci 2-4 hafta, tüp bebek, embriyo elde edilmesi ve embriyoların genetik olarak analiz edilip rahme nakil süreci ise yaklaşık 3 hafta sürmektedir.
Tedavide başarı şansı, tüp bebek tedavi aşamasında elde edilen yumurta ve embriyo sayısına ve kalitesine; genetik inceleme aşamasında ise embriyolar arasında genetik özellik bakımından uygun embriyo olup olmamasına bağlıdır.
Teorik olarak incelenen embriyoların %25’inin hasta kardeş ile HLA uyumlu olması beklenir. Mevcut bir tek gen hastalığının varlığında bu oran %18’ler seviyesine geriler. Yine de bu oranlar “genel” oranladır. Uygun embriyo bulunması ve gebelik elde etme oranları çiftler arasında ciddi farklılıklar gösterebilir.
Süreç dahilinde gebelik ve sağlıklı doğum sonrası alınan kordon kanı kök hücreleri veya bebeğin belirli bir gelişim düzeyine geldiğinde alınabilecek kemik iliği kök hücreleri ile hasta kardeşin tedavisi sağlanabilir.
Sorularınızı yöneltmek, fiyat ve süreç hakkında detaylı bilgi sahibi olmak için iletişim formumuzu doldurun, sizi arayalım.
